(Bu yazı 06.05.2020 tarihinde www.kayipdunya.com’da yayımlanmıştır ve Kayıp Dünya ekibinin izni ile d12Macera sitesinde arşivlenmiştir.)
“Würm” isimli rol yapma oyununun tanıtılacağı bu yazıda bazı terimler için yakın anlamlarını içeren Türkçe kelimeler kullanılmış, bazı kelimeler orijinal haliyle bırakılmıştır.
PALEOLİTİK ÇAĞ, MAĞARALAR VE AVCILAR
M.Ö. 1.000.000 – 12.000 yılları arasında geçen palaios (eski) ve lithos (taş) sözcüklerinden üretilen paleolitik (esti taş) çağ, türümüzün yer küre üzerindeki gelişimine çok yavaş başlayıp sonuna doğru ivme kazandığı özel bir dönemdir. İnsanların değişken iklim koşullarına uyum sağlayıp yaratıcılığının artık medeniyet oluşturabilme seviyesine yaklaştığı zamanlardır. Paleolitik denildiğinde aklımıza ilk gelenler; üretim konusunda hiçbir bilgisi olmayan, geçimini avcılık ve toplayıcılıkla sağlayan ilk insanların kaba aletlerle doğada var olma mücadeleleri olacaktır. Acaba sadece bu kadar mı? Önce çok kısa bir yolculuğa çıkalım;
- M.Ö.200.000-40.000-Orta Taş Devri: Tahta, taş (tek taraflı kesiciler üretme)ve deri işleme yeteneği gelişti. Musteriyen ve Levaluvaziyen kültürlerinin ortaya çıktığı zamandır.
- M.Ö.120.000-10.000-Würm (Buzul Çağı):Çift taraflı kesiciler imal etme, el becerileri ve resim yeteneğinin geliştiği zamandır. Chatelperronyen kültürü oluşur.
- M.Ö.40.000-10.000:Son buzul çağı (Würm) ve Orinyaksiyen Kültürü… Heykel, idol imal etme, ilk yerleşimleri meydana getirme, toplu avlanma, tören yapma, iğne-iplik kullanımı, din kavramı ile doğaüstü varlıklara ilişkin imgelerin doğuşu(1) bu zaman aralığına denk gelir. Aynı zamanda Neandertal insan yerini modern insan yani Cro-Magnon’a bırakmaktadır.
BİR PALEO-ROL YAPMA OYUNU
Son buzul çağına hoş geldiniz. Alp Dağlarındaki bir vadinin adı olan Würm, günümüzden yaklaşık 35.000 yıl önce tüm kuzey yarım küreyi kaplayan buzul devrinin de bilimsel ismidir. Tarih öncesi vahşi canlıların çevrelediği dünyamızda, avcı ve toplayıcı atalarımızın unutulmuş zamanlarına ait maceralarını anlatır. Würm:Role Playing in the Ice Age, modern insanın atası Cro Magnon ile nesli tükenmekte olan Neandertal insanın buzul çağının çetin şartlarına, yırtıcılarına ve doğaüstü varlıklarına karşı hayatta kalma mücadelesini anlan bir rol yapma oyunudur. 1997 yılında yayımlanan Neanderthal isimli çizgi roman serisinin yaratıcısı ve prehistorya arkeolojisi meraklısı Fransız illüstratör Emmanuel Roudier’in bu çalışmasında karakterler, karikatürize edilmiş birer mağara adamı olmayıp insanoğlunun şafağında, atalarımızın becerilerinden, cesaretlerinden ve akıllarından başka hiçbir gücü bulunmamaktadır. Taş, tahta, deri işlemenin keşfedildiği, duvar resimleri, heykel, idol yapmak gibi el sanatlarının geliştiği, toplu avlanmanın, toplu yaşamanın, yani toplum olmanın ilk adımlarının atıldığı Würm çağındaki bu unsurlar oyunun kurgu kısmını oluşturur. Doğaüstü varlıklar ve inanç kavramının da gelişmeye başladığı çağ olması oyunun fantastik tarafını meydana getirir. Fakat atalarımız, diğer taraftan sıcaklığın yaz ortasında bile nadiren 15-17 santigrat dereceye yükseldiği bu çağın uzun, dondurucu ve karanlık soğuğunda varlıklarını sürdürmek için mücadele etmişlerdir.
Oyuncular, Cro Magnon (oyunda Long-Men terimi kullanılmaktadır) ya da Neandertal (oyunda Bear-Men terimi kullanılmaktadır) atalardan birini canlandırmaktadır. Modern atalarımız ya da Neandertal(2) karakterlerin farklı avantajları bulunmaktadır. Örneğin, Cro Magnon alet yapımında daha becerikliyken Neandertal buzul çağının soğuğuna daha dayanıklıdır. Ardından karakter yaratma süreci başlar. Karakteriniz,
Hangi kültür topluluğuna, klana ya da kabileye bağlıdır? Geldiğin toplumdaki rolü nedir? Oyuncular kimi zaman bir avcıyı, kimi zaman bir savaşçıyı ya da bir şamanı canlandırmaktadır.
Güçleri ve becerileri nelerdir? Karakterlerimizin fiziksel ve zihinsel özellikleri ile sahip olduğu becerileri o dönemin vahşi doğasına egemen hayvanlarla sembolize edilir. Altılık zarla oynan Würm’de oyuncuların avlanmak, ateş yakmak, barınak kurmak, soğukla mücadele etmek gibi temel izcilik ve kampçılık bilgilerine biraz sahip olmaları karakterlerini canlandırmada kolaylık sağlayacaktır.
Karakterinizin zayıflıkları nedir? Karakteriniz belki av sırasında bir gözünü kaybetmiş olabilir ya da ruhları kızdırdığı için zihni bulanan bir karakter de olabilir. En kötü ihtimalle kendi toplumunun bir tabusunu yıktığın için dışlanmış olabilir.
Deneyimli midir? Oyun boyunca kazandığı deneyimler ve toplumunuza sunduklarınız sonucunda cömertlik ve bilgelik puanı elde edersiniz. Bu göstergeler yükseldikçe toplumunuz içerisindeki prestijiniz artmaktadır. Bu seviyeye ulaşmak hem hayatta kalmayı hem de uzun yaşamayı gerektirir ki son aşamada karakter Ataların Sesi olarak adlandırılır. Birden fazla neslin doğumuna şahit olmuş, kendi toplumu adına konuşma hakkına sahip ulu insan olmaktadır.
Diğer yetenekleri nelerdir? Örneğin bir şamansa ruhlar alemiyle irtibata geçebilir, el becerileri yüksekse aşı boyasıyla bedenine motifler çizip güçlerini artırabilir ya da duvar resimleriyle, şarkı ve dansla hitabet becerisini kullanıp toplumunda beğeni kazanabilir.
Ekipmanı nelerdir?
Bu soruların yanıtlarından sonra artık karakter kağıdınız hazırdır.
Würm, çocuklara da yönelik oyun kuralları bulundurmaktadır. Kitabın yazarı Roudier, çocuklara tarihöncesi insanları ve arkeolojiyi tanıtmak amacıyla da oyuna eklemeler yapmış. Oyunun ana kural kitabının yanında iki adet kaynak kitabı bulunmaktadır. Birincisi, klasik avlanma, sınanma, ruhlara ilişkin oynanmaya hazır beş öykü içerir. İçlerinden Aşı Boyası Vadisi, hem yetişkinlere hem de çocuk oyunculara uyarlanabilmektedir. İkinci kitaptaysa sadece yetişkin oyunculara yönelik daha karanlık oynanmaya hazır öyküler bulunmaktadır.
Sonuçta; insanoğlunun besin zincirinin en üstünde olmadığı, karanlığın ve buzların çevresini sardığı bu çağda, kahramanlarımızın yaşadıkları, ateş ve gökteki yıldızlar, oyuncuların yegane kılavuzları olacaktır.
1: Zoomorfik ve Antromorfik varlıkları betimleyen çizimler ve heykellerden yola çıkılarak böyle bir yorum yapılmaktadır. Detay için bkz.:
https://blog.britishmuseum.org/the-lion-man-an-ice-age-masterpiece/
2: Cro Magnon insan ile Neandertal insan evrim ağacında iki farklı dalın mensubur. Aralarındaki genetik benzerlik %4 civarındadır.
Not :Makalede kullanılan illüstrasyonların tamamı Immanuel Roudier’e aittir.Roudier’in emeğinin ürünüdür.